Class 7 NCERT Sanskrit Ruchira Part 2 Chapter 13 Amritam Sanskritam | Hindi Translation | Question Answer | कक्षा – 7 संस्कृत रुचिरा भाग – 2 त्रयोदश: पाठ: अमृतं संस्कृतम् | हिन्दी अनुवाद | अभ्यास:
Explained Class 7 chapter step by step Sanskrit Ruchira Part 2 Chapter 13 Amritam Sanskritam question answer and Hindi Translation Sanskrit Ruchira is updated as per the latest NCERT book.
कक्षा 7 के पाठ को सरल भाषा में समझाया गया है। संस्कृत रुचिरा भाग 2 पाठ 13 अमृतं संस्कृतम् के प्रश्न उत्तर और हिन्दी अनुवाद एनसीईआरटी पुस्तक के अनुसार अपडेट किया गया है।
Class 7 NCERT Sanskrit Ruchira Part 2 Chapter 13 Amritam Sanskritam For those students who want to get good marks in the examinations of Class 7 Sanskrit, here is the solution for Class 7 NCERT Sanskrit Ruchira Part 2 Chapter 13 Amritam Sanskritam (अमृतं संस्कृतम्). The NCERT Solution for Class 7 NCERT Sanskrit Ruchira Part 2 Chapter 13 Amritam Sanskritam is given in simple language so that the students do not face any problems in reading. By using these solutions, you can get good marks in your examination. Therefore, read the question answers of Class 7 NCERT Sanskrit Ruchira Part 2 Chapter 13 Amritam Sanskritam carefully; it will be beneficial for you.
त्रयोदशः पाठः
अमृतं संस्कृतम्
NCERT BOOK SOLUTIONS | SOLUTIONS FOR NCERT SANSKRIT CLASS 7 CHAPTER 13 IN HINDI
Class 7 NCERT Sanskrit Ruchira Part 2 Chapter 13 Amritam Sanskritam
( हिन्दी अनुवाद )
(क) विश्वस्य उपलब्धासु भाषासु संस्कृतभाषा प्राचीनतमा भाषास्ति। भाषेयं अनेकाषां भाषाणां जननी मता। प्राचीनयोः ज्ञानविज्ञानयोः निधिः अस्यां सुरक्षितः। संस्कृतस्य महत्त्वविषये केनापि कथितम्- ‘भारतस्य प्रतिष्ठे द्वे संस्कृतं संस्कृतिस्तथा’।
Class 7 Sanskrit Chapter 13
हिन्दी अनुवाद – संसार की सभी उपलब्ध भाषाओं में संस्कृत भाषा सबसे अधिक प्राचीन है। यह भाषा अनेक भाषाओं की माता मानी गई है। प्राचीन ज्ञान विज्ञान का खज़ाना इसमें सुरक्षित है। संस्कृत के महत्त्व के विषय में किसी के द्वारा कहा गया है – भारत की दो प्रतिष्ठाएँ हैं – संस्कृत और ( देश की ) संस्कृति।
Sanskrit Class 7 Chapter 13
(ख) इयं भाषां अतीव वैज्ञानिकी। केचन कथयन्ति यत् संस्कृतमेव सङ्गणकस्य कृते सर्वोत्तमा भाषा। अस्याः वाङ्मयं वेदैः, पुराणैः, नीतिशास्त्रैः चिकित्साशास्त्रादिभिश्च समृद्धमस्ति। कालिदासादीनां विश्वकवीनां काव्यसौन्दर्यम् अनुपमम्। कौटिल्यरचितम् अर्थशास्त्रं जगति प्रसिद्धमस्ति। गणितशास्त्रे शून्यस्य प्रतिपादनं सर्वप्रथमम् आर्यभट: अकरोत्। चिकित्साशास्त्रे चरकसुश्रुतयो: योगदानं विश्वप्रसिद्धम्। संस्कृते यानि अन्यानि शास्त्राणि विद्यन्ते तेषु वास्तुशास्त्रं, रसायनशास्त्रं, खगोलविज्ञानं, ज्योतिषशास्त्रं, विमानशास्त्रम् इत्यादीनि उल्लेखनीयानि।
NCERT Class 7 Chapter 13 Amritam Sanskritam Solution
हिन्दी अनुवाद – यह भाषा बहुत वैज्ञानिकी है। कुछ लोग कहते हैं कि संस्कृत ही कम्प्यूटर के लिए सर्वश्रेष्ठ ( सर्वोत्तम ) भाषा है। इसका साहित्य वेदों से, पुराणों से, नीतिशास्त्रों से और चिकित्साशास्त्र आदि से समृद्ध ( परिपूर्ण ) है। कालिदास आदि विश्वकवियों का काव्य-सौन्दर्य अतुलनीय है। चाणक्य ( कौटिल्य ) द्वारा रचित अर्थशास्त्र संसार में प्रसिद्ध है। गणितशास्त्र में शून्य का प्रयोग सबसे पहले आर्यभट्ट ने किया था। चिकित्साशास्त्र में चरक और सुश्रुत का योगदान विश्व मे प्रसिद्ध है। संस्कृत में जो दूसरे शास्त्र हैं, उनमें वास्तुशास्त्र, रसायनशास्त्र, अन्तरिक्ष विज्ञान, ज्योतिषशास्त्र और विमानशास्त्र इत्यादि उल्लेखनीय हैं।
Chapter 13 Sanskrit Class 7
(ग) संस्कृते विद्यमानाः सूक्तयः अभ्युदयाय प्रेरयन्ति। यथा-सत्यमेव जयते, वसुधैव कुटुम्बकम्, विद्ययाऽमृतमश्नुते, योगः कर्मसु कौशलम् इत्यादयः। सर्वभूतेषु आत्मवत् व्यवहारं कर्तुं संस्कृतभाषा सम्यक् शिक्षयति।
Class 7 Sanskrit Chapter 13 Question Answer
हिन्दी अनुवाद – संस्कृत ( साहित्य ) में विद्यमान सूक्तियाँ आगे बढने की प्रेरणा देती हैं। जैसे- ‘सत्य की ही सदा विजय होती है’ ‘सारी पृथ्वी ही एक परिवार है’, ‘विद्या द्वारा अमरत्व की प्राप्ति होती है ( अर्थात् विद्या द्वारा मनुष्य अमर हो जाता है )’ ‘कर्मों में कुशल ( निपुण ) योग है’, इत्यादि। सब के प्रति अपने जैसा व्यवहार करने के लिए संस्कृत भाषा अच्छी तरह से शिक्षा देती है।
Sanskrit Chapter 13 Class 7
(घ) केचन कथयन्ति यत् संस्कृतभाषायां केवलं धार्मिकं साहित्यम् वर्तते-एषा धारणा समीचीना नास्ति।संस्कृतग्रन्थेषु मानवजीवनाय विविधाः विषयाः समाविष्टाः सन्ति। महापुरुषाणां मतिः, उत्तमजनानां धृतिः सामान्यजनानां जीवनपद्धतिः च वर्णिताः सन्ति। अतः अस्माभिः संस्कृतम् अवश्यमेव पठनीयम्। तेन मनुष्यस्य समाजस्य च परिष्कारः भवेत्।
उक्तञ्च –
अमृतं संस्कृतं मित्र!
सरसं सरलं वचः।
भाषासु महनीयं यद्
ज्ञानविज्ञानपोषकम्॥
Class 7 Sanskrit Chapter 13 Solution
हिन्दी अनुवाद – कुछ लोग कहते हैं कि संस्कृत भाषा में केवल धार्मिक साहित्य है-यह सोच ( धारणा ) उचित नहीं है। संस्कृत ग्रन्थों में मानव जीवन के लिए विभिन्न विषयों का समावेश है। महापुरुषों की बुद्धि, उत्तम ( सज्जनों ) का धैर्य और सामान्य मनुष्यों की जीवन प्रणाली ( पद्धति ) का वर्णन है। इसलिए हमे संस्कृत अवश्य ही पढ़नी चाहिए । जिससे मानव की और समाज की शुद्धि हो। और कहा गया है –
मित्र ! संस्कृत अमृत है। सरस और सरल वाणी है। भाषाओं में जो सम्मान के योग्य है और ज्ञान एवं विज्ञान की पोषक ( पोषण करने वाली ) है।
NCERT Class 7 Sanskrit Chapter 13
शब्दार्था:
भाषेयम् ( भाषा + इयम् ) – यह भाषा
मता – मानी गई हैं
निधिः – खजाना
विचार्य – विचार कर
वाङ्मयम् – साहित्य
अनुपमम् – अतुलनीय
जगति – संसार में
रसायनशास्त्रम् – रसायनशास्त्र
खगोलविज्ञानम् – अन्तरिक्षविज्ञान
धृतिः – धैर्य
पोषकम् – समर्थक
Class 7th Sanskrit Chapter 13
अभ्यास:
1. उच्चारणं कुरुत
NCERT Solutions For Class 7 Sanskrit Chapter 13
उपलब्धासु – सङ्गणकस्य
चिकित्साशास्त्रम् – वैशिष्ट्यम्
भूगोलशास्त्रम् – वाङ्मये
विद्यमानाः – अर्थशास्त्रम्
2. प्रश्नानाम् एकपदेन उत्तराणि लिखत
Class 7 Chapter 13 Sanskrit
(क) का भाषा प्राचीनतमा ?
उत्तर. संस्कृत।
(ख) शून्यस्य प्रतिपादनं कः अकरोत् ?
उत्तर. आर्यभटः।
(ग) कौटिल्येन रचितं शास्त्रं किम् ?
उत्तर. अर्थशास्त्रम्।
(घ) कस्याः भाषायाः काव्यसौन्दर्यम् अनुपमम् ?
उत्तर. संस्कृतस्य।
(ङ) काः अभ्युदयाय प्रेरयन्ति ?
उत्तर. सूक्तयः।
3. प्रश्नानाम् उत्तराणि एकवाक्येन लिखत
Sanskrit Class 7 Chapter 13 Solution
(क) संङ्गणकस्य कृते सर्वोत्तमा भाषा का ?
उत्तर. संङ्गणकस्य कृते संस्कृता सर्वोत्तमा भाषा अस्ति।
(ख) संस्कृतस्य वाङ्मयं कैः समृद्धमस्ति ?
उत्तर. संस्कृतस्य वाङ्मयं वेदैः, पुराणैः, नीतिशास्त्रैः चिकित्साशास्त्रादिभिः च समृद्धम् अस्ति।
(ग) संस्कृतं किं शिक्षयति ?
उत्तर. सर्वभूतेषु आत्मवत् व्यवहारं कर्तुं संस्कृतं सम्यक् शिक्षयति।
(घ) अस्माभिः संस्कृतं किमर्थं पठनीयम् ?
उत्तर. अस्माभिः संस्कृतम् एतदर्थं पठनीयं येन मनुष्यस्य समाजस्य च परिष्कारः भवेत्।
4. इकारान्त-स्त्रीलिङ्गशब्दरूपम् अधिकृत्य रिक्तस्थानानि पूरयत
Class 7 Sanskrit Chapter 13 Hindi Translation
उत्तर.
गति ( प्रथमा ) | गति: | गती | गतय: |
मति ( प्रथमा ) | मति: | मती | मतय: |
बुद्धि ( द्वितीया ) | बुद्धिम् | बुद्धी | बुद्धीः |
प्रीति ( द्वितीया ) | प्रीतिम् | प्रीती | प्रीती: |
नीति ( तृतीया ) | नीत्या | नीतिभ्याम् | नीतिभिः |
शान्ति ( तृतीया ) | शान्त्या | शान्तिभ्याम् | शान्तिभिः |
मति ( चतुर्थी ) | मत्यै/ मतये | मतिभ्याम् | मतिभ्यः |
प्रकृति ( चतुर्थी ) | प्रकृत्यै/ प्रकृतये | प्रकृतिभ्याम् | प्रकृतिभ्यः |
कीर्ति ( पञ्चमी ) | कीर्त्याः/कीर्तेः | कीर्तिभ्याम् | कीर्तिभ्यः |
गीति ( पञ्चमी ) | गीत्याः/ गीतेः | गीतिभ्याम् | गीतिभ्यः |
सूक्ति ( षष्ठी ) | सूक्तेः/ सूक्त्याः | सूक्तयोः | सूक्तीनाम् |
कृति ( षष्ठी ) | कृतेः/ कृत्याः | कृत्योः | कृतीनाम् |
धृति ( सप्तमी ) | धृतौ/धृत्याम् | धृत्योः | धृतिषु |
भीति ( सप्तमी ) | भीतौ / भीत्याम् | भीत्योः | भीतिषु |
मति ( सम्बोधन ) | हे मते ! | हे मती ! | हे मतयः! |
5. रेखाङ्कितानि पदानि अधिकृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुतः
Sanskrit Class 7 Chapter 13 Pdf With Answers
(क) संस्कृते ज्ञानविज्ञानयोः निधिः सुसुरक्षितोऽस्ति ।
प्रश्न. संस्कृते ज्ञानविज्ञानयोः कः सुरक्षितोऽस्ति ?
(ख) संस्कृतमेव सङ्गणकस्य कृते सर्वोत्तमा भाषा।
प्रश्न. संस्कृतमेव कस्य कृते सर्वोत्तमा भाषा ?
(ग) शल्यक्रियायाः वर्णनं संस्कृतसाहित्ये अस्ति।
प्रश्न. शल्यक्रियायाः वर्णनं कस्मिन् अस्ति ?
(घ) वरिष्ठान् प्रति अस्माभिः प्रियं व्यवहर्तव्यम्।
प्रश्न. कान् प्रति अस्माभिः प्रियं व्यवहर्तव्यम् ?
6. उदाहरणानुसारं पदानां विभक्तिं वचनञ्च लिखत
NCERT Class 7 Sanskrit Chapter 13 Solution
पदानि | विभक्तिः | वचनम् |
यथा – संस्कृतेः | षष्ठी | एकवचनम् |
गतिः | प्रथमा | एकवचनम् |
नीतिम् | द्वितीया | एकवचनम् |
सूक्तयः | प्रथमा | बहुवचनम् |
शान्त्या | तृतीया | एकवचनम् |
प्रीत्यै | चतुर्थी | एकवचनम् |
मतिषु | सप्तमी | बहुवचनम् |
7. यथायोग्यं संयोज्य लिखत
Class 7 Sanskrit Chapter 13 Question Answer
क | ख |
कौटिल्येन | अर्थशास्त्रं रचितम्। |
चिकित्साशास्त्रे | चरकसुश्रुतयोः योगदानम् |
शून्यस्य आविष्कर्ता | आर्यभटः |
संस्कृतम् | ज्ञानविज्ञानपोषकम्। |
सूक्तयः | अभ्युदयाय प्रेरयन्ति। |
NCERT Sanskrit Class 7 Chapter 13
NCERT Sanskrit Solution for Class 7 Ruchira Part 2 | Class 7 Sanskrit Book Solution | कक्षा 7 रुचिरा भाग 2 के लिए एनसीईआरटी संस्कृत समाधान | कक्षा 7 संस्कृत पुस्तक समाधान
NCERT Sanskrit Solution for Class 7 रुचिरा भाग 2 | Class 7 Sanskrit NCERT Book Solution
कक्षा 7 में संस्कृत सुझाव निम्नलिखित हैं:
- संस्कृत व्याकरण के मूल सिद्धांत, वर्ण-माला, संज्ञा, सर्वनाम, क्रिया और सर्वधातु-पद की अध्ययन करें।
- संस्कृत भाषा के प्रथम शब्दों, मुहावरों और कहावतों का अध्ययन करें।
- एक विषय पर लेख लिखने के लिए संस्कृत व्याकरण का प्रयोग करें।
- संस्कृत साहित्य समझने में शुरुआत करें जैसे कि कथाओं और कविताओं का अध्ययन करें।
- वस्तुसूची, पत्र लेखन और संस्कृती विशेषों जैसे प्रथमिक ग्रहण-संबंधित शब्दों के उपयोग के बारे में सीखें।
- संस्कृत में उच्चारण, शब्द लेखन और वाक्य गठन की महत्त्वपूर्ण बातों को जानेंगे।
- संस्कृत साहित्य के साथ-साथ संस्कृत भाषा के मूल तत्वों से अवगत हों।
Chapter 13 of Sanskrit Ruchira Part 2 for Class 7 is titled Class 7 NCERT Sanskrit Ruchira Part 2 Chapter 13 Amritam Sanskritam ( अमृतं संस्कृतम् ). This chapter introduces students to the basics of Sanskrit language, including the importance of understanding syllables, pronunciations, and the relationship between sounds and letters.
The chapter covers the following topics:
- Introduction to syllables in Sanskrit
- The three types of sounds in Sanskrit: Vowels (स्वर), Consonants (व्यंजन), and Semi-vowels (अनुस्वार)
- Writing the Sanskrit Alphabet (वर्णमाला)
- Introduction to Anuswara (अनुस्वार) and Visarga (विसर्ग)
- Explanation of how sounds are produced by different parts of the mouth
- Rules of pronunciation of Sanskrit words
- Brief information on the formation of words (पद-निर्माणम्)
Overall, this chapter aims to provide students with a strong foundation in the basics of Sanskrit, which will be essential for their future learning.
NCERT Sanskrit Solution for Class 7 Ruchira Part 2 | Class 7 Sanskrit Book Solution
NCERT BOOK SOLUTIONS
NCERT SANSKRIT SOLUTION CLASS 6
NCERT SANSKRIT SOLUTION CLASS 7
NCERT SANSKRIT SOLUTION CLASS 8
NCERT SANSKRIT SOLUTION CLASS 9
NCERT SANSKRIT SOLUTION CLASS 10
YOUTUBE LINK: STUDY WITH SUSANSKRITA
https://www.youtube.com/channel/UCszz61PiBYCL-V4CbHTm1Ew/featured